İsrail ve Lübnan, istemedikleri ancak çoğu insan için ‘kaçınılmaz savaşa’ nasıl hazırlanıyor?

Lübnan’da İsrail ve Hizbullah milisleri arasında geniş çaplı bir savaş ihtimali sınırın her iki tarafındaki insanları ciddi şekilde korkuturken, bazıları bölgede olası bir savaşın kaçınılmaz olduğunu düşünüyor.

Böyle bir çatışma her iki tarafın da şimdiye kadar yaşadığı en yıkıcı savaş olabilir.

İsrail ile Hizbullah arasında 2006’da bir ay süren savaş, bölgedeki gerilimi önemli ölçüde artırdı.

İsrail’in Ekim ayından bu yana Gazze’ye yönelik saldırıları devam ederken ABD, çatışmanın yayılmasını önlemek için harekete geçti.

ABD Dışişleri Bakanı Blinken, Ekim ayındaki Hamas saldırısından bu yana beşinci kez bölge ülkelerini ziyaret etmeye hazırlanıyor.

2006’da ne oldu?

İsrail güçlerinin güney Lübnan’dan çekilmesinden altı yıl sonra 2006 savaşı, Hizbullah’ın sınır ötesi bir baskın sırasında iki İsrail askerini esir alması ve çok sayıda askeri öldürmesinin ardından patlak verdi.

İsrail, rehineleri serbest bırakmayı ve Hizbullah’ın askeri yeteneklerini yok etmeyi amaçlayan bir abluka uygularken geniş çaplı bir hava ve kara saldırısı başlattı. Ancak İsrail’in girişimi sonuçta başarısızlıkla sonuçlandı.

İsrail bombardımanı güney Lübnan’ın çoğunu ve Beyrut’un güney banliyölerini yok etti. Hizbullah, İsrail’in kuzeyindeki yerleşim birimlerine binlerce güdümsüz roket fırlattı.

Çatışmalarda çoğu sivil olmak üzere yaklaşık 1.200 Lübnanlı ve çoğunluğu asker olan 160 İsrailli hayatını kaybetti.

Savaşı sona erdiren Birleşmiş Milletler kararı, İsrail kuvvetlerinin Lübnan’dan çekilmesi ve sınırın Lübnan tarafında askerden arındırılmış bir bölge oluşturulması çağrısında bulundu.

BM barış güçlerinin konuşlandırılmasına rağmen Hizbullah sınır bölgesinde faaliyet göstermeye devam ederken Lübnan, İsrail’i düzenli olarak hava sahasını ihlal etmekle suçluyor ve Lübnan topraklarının bir kısmını işgal etmeye devam ediyor.

Hala bir savaşın çıkma ihtimali var mı?

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres geçen ay İsrail ile Hizbullah arasındaki savaşın, ABD ve Avrupa’nın İsrail’in saldırılarını durdurmayı amaçlayan yoğun diplomatik faaliyetleri sırasında “tam bir felaket olacağı” konusunda uyarmıştı.

İran destekli Hizbullah’ın, bölgesel müttefiki Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’e yönelik saldırısı karşısında hazırlıksız yakalandığı tahmin ediliyor.

Gazze’de savaşın başlamasından bu yana Hizbullah ile İsrail arasındaki karşılıklı sınır ötesi saldırılar her geçen gün arttı.

İsrail ayrıca Lübnan’daki önemli Hizbullah ve Hamas figürlerini de hedef aldı ve öldürdü.

Karşılıklı saldırılar sonucunda Lübnan tarafında çoğunluğu Hizbullah militanı olmak üzere 200’den fazla kişi, İsrail tarafında ise 18 kişi öldürüldü.

Bu arada her iki taraftan da onbinlerce insan evlerini terk etmek zorunda kalırken, şu anda kimse bu insanların geri döneceğine dair umut beslemiyor.

İsrailli siyasi ve askeri liderler, Hizbullah’ı, militanları sınırdan çekilmediği sürece geniş çaplı bir savaşın olasılığının giderek arttığı konusunda uyarıyor.

Hizbullah lideri Hasan Nasrallah savaş başlatmakla tehdit etmedi ancak İsrail’in bunu yapması halinde bunun “sınırsız” bir savaş olacağı konusunda uyardı.

Lübnanlı yetkililere göre Hizbullah, Gazze’de ateşkes olmadan İsrail-Lübnan sınırında da ateşkesi kabul etmeyecek.

Hizbullah, ABD’nin güçlerini sınırdan birkaç kilometre uzağa çekme teklifini de reddetti.

Güney Lübnan’daki BM barışı koruma misyonunun sözcüsü Andrea Tenenti, her iki tarafın da savaş istemiyor gibi göründüğünü söyledi ancak “yanlış bir hesaplamanın kontrol edilmesi çok zor olacak daha geniş bir çatışmayı potansiyel olarak tetikleyebileceği” konusunda uyardı.

Partiler savaşa nasıl hazırlanıyor?

Her ne kadar hem Hizbullah hem de İsrail ordusu 2006’dan bu yana savaş yeteneklerini artırmış olsa da her iki tarafın da bazı zayıf noktaları var.

Lübnan’ın dört yıldır devam eden ekonomik krizi, ordu ve elektrik şebekesi de dahil olmak üzere kamu kurumlarını felç etti.

Ekonomik kriz ülkenin sağlık sisteminin ciddi şekilde çökmesine yol açtı.

Lübnan 1 milyondan fazla Suriyeli mülteciye ev sahipliği yapıyor.

Lübnan, Ekim ayının sonunda olası bir savaş senaryosuna yönelik bir acil durum planını kabul etti. Bu plan kapsamında tahminen 1 milyon Lübnanlı 45 gün boyunca zorla yerinden edilecek.

Ayrıca bu plan kapsamında yaklaşık 87 bin Lübnanlı sınır bölgesinden uzaklaştırıldı.

İnsani yardım sınırlıdır

Hükümet müdahaleyi finanse etmek için uluslararası insani kuruluşlara güvenirken, Lübnan’da çalışan birçok kuruluş kaynak yetersizliği nedeniyle mevcut programları sürdürmekte zorlanıyor.

BM Mülteci Örgütü sözcüsü Lisa Abou Khaled, temsil ettiği kurumun şu anda bölgede sağladığı sınırlı yardıma rağmen olası bir savaş durumunda çok sayıda yerinden edilmiş insanı destekleyecek mali kaynağa sahip olmadığı konusunda uyardı.

Ancak Sınır Tanımayan Doktorlar, abluka beklentisiyle çatışmaların genişlemesinden etkilenebilecek bölgelerdeki hastane jeneratörleri için yaklaşık 10 ton tıbbi malzeme ve yedek yakıt stokladığını duyurdu.

Savaşın İsrail’e mali maliyeti nedir?

İsrail Merkez Bankası’na göre Gazze’deki savaşın mali maliyeti 50 milyar dolardan fazla olacak.

Bu rakam 2024 yılı sonunda gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 10’una tekabül edecek olsa da ülke, savaşın ekonomik ve sosyal baskısını şimdiden hissetmeye başladı. Lübnan’la savaş olsaydı hesaplanan maliyetler çok daha hızlı artardı.

İsrail’in güvenliği konusunda araştırma yapan düşünce kuruluşu Alma Araştırma ve Eğitim Merkezi’nden Tal Beeri, AP’ye yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Kimse bu savaşı istemiyor ya da kimsenin başına gelmemesini diliyor. Ancak diplomatik çözümler de görünüyor pek olası değil ve bu durum yalnızca Hizbullah’ın stratejik stratejisidir.” “Tehditlerin artmasına neden oluyor. Dolayısıyla İsrail ile Hizbullah arasında silahlı çatışma kaçınılmaz görünüyor.” Çaresizliğini dile getirdi.

İsrail sınıra yakın kentlerden 60 bin kişiyi tahliye etti

İsrail, Hizbullah birliklerinin yakınlığı nedeniyle roket atışı uyarısı yapılmayan sınıra en yakın kasabalardan 60 bin kişiyi tahliye etti.

Savaş sırasında Hizbullah militanlarının roket ve füzeleri İsrail’in tamamına ulaşmayı başardığı için başka bir tahliyeye gerek görülmedi.

7 Ekim Hamas saldırısının ardından Gazze’de başlayan savaş, gidişatı konusunda giderek artan tartışmalara rağmen ülke içinde geniş bir destek buldu.

Düşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstitüsü’nün son anketine göre, İsraillilerin neredeyse yarısı sınır güvenliğinin yeniden sağlanması için son çare olarak Hizbullah’la savaşı destekleyeceğini söyledi.

Lübnan’da bazıları Hizbullah’ı ülkeyi yıkıcı olabilecek başka bir savaşa maruz bıraktığı için eleştirirken, diğerleri grubun çatışmaya sınırlı katılımını destekliyor.

Bu gruptakiler bir kez daha Hizbullah’ın savaş potansiyelinin İsrail’i gerilimi tırmandırmaktan caydıracağı görüşünde.

Savaş nasıl çıkacak?

Bölgede geniş çaplı bir savaş muhtemelen birçok cepheye yayılacak ve İran’ın Suriye, Irak ve Yemen’deki temsilcilerinin katılımı artacak, hatta belki İran’ın kendisi de doğrudan savaşa katılmak zorunda kalacak.

Savaş aynı zamanda İsrail’in en yakın müttefiki ABD’yi de çatışmanın daha da içine sürükleyebilir. Bu nedenle ABD bölgeye daha fazla savaş gemisi gönderdi.

İsrail düşünce kuruluşu Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü’nden Orna Mizrahi, Hizbullah’ın çeşitli menzillerde 150.000 ila 200.000 roket ve füzeye sahip olduğunu belirterek, bu cephaneliğin Hamas’ınkinden en az beş kat daha büyük ve çok daha hassas olduğunu vurguladı.

Hizbullah militanlarının güdümlü füzeleri su, elektrik veya iletişim tesislerine ve yoğun nüfuslu yerleşim bölgelerine ulaşabiliyor.

Lübnan’a yapılacak hava saldırıları muhtemelen altyapıya zarar verecek ve potansiyel olarak binlerce insanı öldürecektir.

İsrail Başbakanı Netanyahu yaptığı açıklamada “Beyrut’u Gazze’ye dönüştürmekle” tehdit etti.

İsrail’in savunma kapasitesi

İsrail, dışarıdan gelen roketleri yaklaşık %90 başarı oranıyla önleyen “Demir Kubbe” de dahil olmak üzere çeşitli hava savunma sistemleriyle çok daha iyi korunuyor. Ancak büyük bir füze bombardımanı durumunda İsrail’in başının belaya girmesinin kaçınılmaz olduğuna inanıyor.

İsrail nüfusunun yaklaşık %40’ı, füze saldırılarına dayanacak, patlamaya dayanıklı özel güvenli odaların bulunduğu yeni evlerde yaşıyor.

İsrail’in de bir bomba sığınakları ağı var ancak 2020 tarihli bir hükümet raporu, İsraillilerin neredeyse üçte birinin bu sığınaklara kolay erişemediğini ortaya çıkardı.

Lübnan’da böyle bir hava savunma sistemi yok. Üstelik barınaklar İsrail’in Gazze’ye attığı devasa bombalara karşı da savunmasız durumda.

İngiltere merkezli risk danışmanlığı firması “Control Risks” araştırmacılarından Dina Arakji, Hizbullah’ın hava savunmasının sınırlı olduğunu, Lübnan ordusunun hava savunma sistemlerinin ise bütçe açığı nedeniyle eski ve yetersiz olduğunu söyledi.

Lübnan ordusu son dört aydır yaşanan son gelişmelere sessiz kaldı.

2006 savaşına sınırlı kapasiteyle giren milli ordunun, İsrail ile Hizbullah arasında bir savaş çıkması durumunda nasıl tepki vereceği belli değil.